Idiot Savant betekent letterlijk geleerde dwaas. Twee woorden die elkaar volkomen tegen lijken te spreken. Toch bestaan er mensen met een autistische stoornis en/of mentale retardatie, die ook zeer bijzondere capaciteiten hebben op één bepaald terrein.
Idiots savants zijn meestal heel goed met cijfers en in het uitvoeren van wiskundige berekeningen. Zo goed dat ze in één oogopslag patronen kunnen ontdekken in een reeks cijfers of uit hun hoofd sommen kunnen uitrekenen met heel grote getallen.
Andere bekende idiots savants hebben een zeer sterk ontwikkeld geheugen voor bepaalde dingen. Ze kennen bijvoorbeeld de inhoud van heel hun boekenkast uit het hoofd of kunnen een stuk muziek, dat ze jaren geleden hebben gehoord, feilloos naspelen.
Bij personen die autistisch zijn wordt er gesproken van Autistische savants. Anders spreekt men van het Savantsyndroom.
Maar hoe onstaat zo’n syndroom nu? De ideeën hierover zijn over de tijd aardig veranderd. Vroeger was al bekend dat autisten zich opmerkelijk lang kunnen concentreren op één ding. Men dacht dan ook dat het kwestie was van oefening-baart-kunst. De hoeveelheid tijd die autisten doorbrachten met het lezen van boeken, maakten hun zo ontzettend goed in het onthouden van informatie. Maar toen werden er gevallen bekend van spontaan onstane gaven op jonge leeftijd en ging deze theorie niet op.
Het verhaal van Orlando Serrell doet iets anders vermoeden. Orlando, een normale tienjarige jongen, kreeg tijdens het honkballen een bal tegen de linkerkant van zijn hoofd en beschadigde hierdoor zijn hersenen. Sinds die dag kan hij zich herinneren wat voor weer het was, op elke willekeurige dag na zijn ongeluk en kan hij je vertellen wat voor dag het is op een willekeurige datum in het verleden of in de toekomst. Dit was het bewijs dat het syndroom dus onstaat na een letsel of ziekte. De beschadiging aan de linkerhemisfeer van de hersenen heeft ervoor gezorgd dat deze helft, die normaal “onnodige details” wegfiltert zijn werk niet meer kon doen.
Uit onderzoek is gebleken dat bij savants specifiek het voorste gedeelte van de linker temporale kwab onderontwikkeld is. Dit is ook te manipuleren bij gezonde mensen met repetitieve transcraniale magnetische stimulering (rTMS). Het magnetisch signaal kan zorgen dat de activiteit in het hersengebied onder de spoel wordt geremd. Hierdoor valt de filterfunctie van de linkerhersenhelft weg en krijgt de rechterkant vrij spel. In experimenten op personen is gebleken dat mensen inderdaad met meer detail gingen tekenen of beter waren in het berekenen van datums of complexe vermenigvuldigingen.
De twee meest bekende idots savants zijn Daniel Tammet, die het getal pi tot 20.000 getallen na de komma uit zijn hoofd weet, en Kim Peek, die alles dat hij las en hoorde onthield. De film Rain Man is geïnspireerd op Kim Peek. In onderstaand filmpje (engels) ontmoeten de twee mannen elkaar.